Çay tabağı denilince çok çeşitli modeller bulunsa da direkt olarak gözümüzün önüne gelen kırmızı ve beyaz tabaklarbize kahve ve kahvehaneleri hatırlatır ve “hey güzel günler” dedirterek geçmişe götürür.
Peki, dünden bugüne sürekliliğini koruyan ve çayın daha da lezzetli olduğunu düşündüren şey. bu tabağın sırrıHiç merak ettin mi?
Türkiye’de bir klasik haline gelen ve aynı zamanda millileştirilen bu tabağın adı aslında “İran çay tabağı” dır.
Adından da anlaşılacağı gibi bu levhanın menşeinin İran’a dayandığı düşünülür ve bu bölgede “nalbeki” olarak bilinir. Uzun yıllardır kullanılan ve günümüzde de varlığını sürdüren bu çay tabağı, Tasarımın kime ait olduğu ise muamma..
Bu tasarımı Türkiye’de ilk üreten ve dağıtan kuruluşun İstanbul Porselen olduğu iddia ediliyor. Hatta bu levhayı yapan kalıpların halen var olduğu ve bu şekilde üretimlerinin devam ettiği bilinmektedir.
Peki bu çay tabaklarında içtiğimiz çayların tadı neden hep farklı oluyor?
Nalbeki üzerindeki renkler ve şekiller yüzeysel bir tasarımdan daha fazlasıdır. birkaç gizli anlam içerir. İlk olarak bu çay tabağında gözümüze çarptığında canlı kırmızı renkler dikkatimizi çekiyor. Mavi ve yeşil renklerin kullanımı nadiren de olsa devam etse de bu tabaklarda genellikle kırmızılıkları ile millileştirilen kırmızıların yanı sıra tabağın tasarımının geri kalanında beyaz rengi hakimdir.
Bu kırmızıların anlamı, çay gelince tavşan kanının görünmesini sağla . Tabağın tamamı kırmızı olsaydı, muhtemelen çayın ilk etapta acı ve bayat olduğunu düşünürdük.
Renklerin üzerimizdeki etkisi düşünüldüğünde, plaka tekrar tamamen kırmızı olsaydı, negatif alanlar gereksiz olurdu. Aslında genel prestiji ile beyazın tasarımda kullanılmasındaki amaç bu olumsuz algıyı dağıtmaktır. Böylelikle bu çay tabağı ile önümüze gelen çay, bize lezzetli izleniminizi verinverir.
Renkler tamam, peki ya motifler?
Nalbeki ortasındaki çiçek motifi pençe isim verilir. Penç, Türk sanatının süsleme eserlerinde sıklıkla karşılaştığımız bir desen olmasının yanı sıra Farsça “5” anlamına gelir ve bu motif yaprak sayısına göre isimlendirilir.
Yanlarda kırmızı noktalar parmak izlerini temsil eder. Haftanın 7 ve 7 günlerinden oluşması nedeniyle haftanın günlerini ifade ettiği konusunda çeşitli görüşler vardır. Hatta bazı köy ve kasabalarda yapıldığı bilinen bu tabaklardaki kırmızı beneklerin köylü kadınların dokunuşu olduğu bile rivayet edilir.
Kırmızı beneklerin yanında devam eden bir diğer çiçek figürü ise Mevlana’dır.
Her dönemde değerli bir motif olarak kullanılan ve birçok farklı çeşidi bulunan Mevlana, Anadolu ” araç. Bir zamanlar İran yaylalarına kadar uzanan Anadolu yarımadasının “Diyar-ı Rum” olarak anılmasından dolayı motife bu ad verilmiştir.
Her birimizi farklı yerlere götüren ve çay içme kültürünü bütünleştiren bu çay tabaklarının ardında saklı olan anlamlar aslında bu sebeplerdendir. kullanmak ve çay içmek daha keyifli.katkıda bulunur.
